Bắt đầu tổ chức từ năm 2007, đến nay Cuộc thi đã trở thành một phong trào thường xuyên, được đông đảo thanh thiếu niên, nhi đồng ở các huyện, thành phố, đặc biệt là ở các đơn vị trường học hưởng ứng tích cực tham gia, là sân chơi bổ ích, khơi dậy tiềm năng và phát huy tư duy sáng tạo của thanh thiếu niên, nhi đồng, đồng thời hướng các em vào hoạt động công nghệ tạo ra nhiều sản phẩm hữu ích cho xã hội, giúp trao dồi kiến thức, rèn luyện kỹ năng sáng tạo...

Trong năm 2020-2021, mặc dù bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, tuy nhiên Ban Tổ chức Cuộc thi đã phối hợp với các đơn vị, địa phương có liên quan tổ chức tốt Cuộc thi lần thứ 14, đảm bảo thực hiện nghiêm các yêu cầu về phòng chống dịch bệnh theo chỉ đạo của Trung ương và địa phương. Qua triển khai, Ban Tổ chức Cuộc thi đã tiếp nhận được 251 mô hình, sản phẩm đăng ký dự thi (đạt 251% kế hoạch) thuộc 05 lĩnh vực: Đồ dùng học tập; Phần mềm tin học; Sản phẩm thân thiện với môi trường; Dụng cụ sinh hoạt gia đình và đồ chơi trẻ em; Mô hình, sản phẩm ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế. Kết quả, có 27 mô hình, sản phẩm đạt giải Cuộc thi tỉnh lần thứ 14 và có 01 mô hình đạt giải Cuộc thi toàn quốc lần thứ 17.

Có được kết quả trên là sự phối hợp tốt giữa Ban Tổ chức Cuộc thi tỉnh và các đơn vị, địa phương trong triển khai và tích cực tuyên truyền sâu rộng mục đích, ý nghĩa Cuộc thi để đông đảo thanh thiếu niên, nhi đồng hưởng ứng tham gia; UBND các huyện, thị, thành phố đã chủ động kiện toàn Ban Tổ chức, xây dựng kế hoạch và phân công trách nhiệm các thành viên để triển khai tại địa phương; Thường xuyên đôn đốc, nhắc nhở, vận động tham gia Cuộc thi bằng nhiều hình thức, giải pháp (có 10/10 huyện, thị, thành phố đều tham gia dự thi); Các trường đã quan tâm hướng dẫn, hỗ trợ học sinh hoàn thiện mô hình, sản phẩm tham gia dự thi.

Bên cạnh những kết quả đạt được qua các lần tổ chức, vẫn còn một số hạn chế, tồn tại như: Các sản phẩm thuộc lĩnh vực phần mềm tin học tham gia còn hạn chế; Nhiều mô hình, sản phẩm dự thi mang tính hình thức, lặp đi, lặp lại, không có tính mới, tính sáng taọ; Số lươṇg thí sinh dự thi tại các trường Trung học phổ thông, trường Cao đẳng và Đại học tham gia còn rất hạn chế…

Hiện nay, Cuộc thi lần thứ 15 (2021-2022) đã và đang được phát động rộng rãi đặc biệt là tại các đơn vị trường học trên địa bàn tỉnh và trong thời gian tới các mô hình, sản phẩm sẽ được gửi về Ban Tổ chức Cuộc thi. Vì vậy, để tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả của Cuộc thi, đồng thời khuyến khích, thúc đẩy hơn nữa phong trào sáng tạo khoa học công nghệ trong thanh thiếu niên, nhi đồng của tỉnh trong thời gian tới, một số giải pháp xem xét thực hiện:

Một là, các cấp, các ngành có liên quan cần quan tâm hơn nữa công tác lãnh đạo, tổ chức triển khai và thực hiện tốt Cuộc thi ở cơ sở theo tinh thần chỉ đạo tại Công văn số 3593/UBND-KGVXNV ngày 28/9/2021 của UBND tỉnh; Đề nghị các đơn vị trong hệ thống do cấp mình quản lý có kế hoạch triển khai tuyên truyền, vận động, hưởng ứng tham gia Cuộc thi đảm bảo phải đa dạng, cả về chiều rộng lẫn chiều sâu và xem đây là nhiệm vụ thường xuyên, phát huy vai trò trách nhiệm của cơ quan, đơn vị trong việc đôn đốc, tạo điều kiện cho tác giả tham gia Cuộc thi.

Hai là, khơi dậy tiềm năng và sức sáng tạo trong lao động và học tập cho các em học sinh, sinh viên; xây dựng các chương trình đào tạo, tập huấn kỹ năng ươm mầm sáng tạo, nuôi dưỡng và xây dựng ý tưởng thành sản phẩm cụ thể của các em. Bên cạnh đó, Ban Tổ chức Cuộc thi các cấp cần làm tốt hơn nữa công tác phát hiện, vận động các nhân tố tiềm năng tham gia Cuộc thi, đẩy mạnh việc tổ chức ở cấp cơ sở, sơ tuyển các mô hình, sản phẩm có chất lượng trước khi tham gia Cuộc thi cấp tỉnh. Đặc biệt, các Trường cần phân công cán bộ đoàn, đội, giáo viên chuyên môn hướng dẫn, giúp đỡ, hỗ trợ tối đa cả về vật chất lẫn tinh thần cho các tác giả khắc phục những khó khăn để hoàn thiện các thủ tục tham gia với chất lượng mô hình, sản phẩm dự thi tốt nhất.

Ba là, các mô hình, sản phẩm tham gia với hồ sơ dự thi phải đảm bảo đầy đủ các yêu cầu và tiêu chuẩn do Ban Tổ chức Cuộc thi quy định tại Thể lệ. Trong đó, các tiêu chí về tính mới, tính sáng tạo, tính hình thức (mỹ thuật, kỹ thuật), khả năng ứng dụng của mô hình, sản phẩm cần phải được thể hiện rõ ràng, có khoa học, bởi đây là những tiêu chí quan trọng nhất để xét cho điểm, từ đó làm căn cứ đánh giá mô hình dự thi nào đạt hiệu quả cao. Do đó, tất cả các hồ sơ dự thi đều phải thể hiện rõ các tiêu chí trên.

Bốn là, gắn hiệu quả Cuộc thi với sáng tạo và khởi nghiệp. Ngoài việc thông tin, tuyên truyền đến đông đảo thanh thiếu niên, nhi đồng về mục đích của Cuộc thi, căn cứ vào tình hình thực tế, các ngành và các địa phương cần hỗ trợ hoàn thiện sản phẩm, đưa các mô hình đạt giải, có hiệu quả thiết thực vào thực tiễn thông qua các chương trình, đề án như: Đề án hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo đến năm 2025 (Nghị quyết 15/2020/NQ-HĐND ngày 01/10/2020), Quỹ phát triển khoa học và công nghệ… hoặc các đơn vị Trường học với cơ sở vật chất đảm bảo, hướng dẫn, giúp đỡ cho các tác giả nghiên cứu sáng tạo, hoàn thiện những phần mềm, mô hình đồng thời phối hợp với các doanh nghiệp phát triển kinh doanh, tạo ra sản phẩm hàng hóa, thương mại có tính ứng dụng thực tế cao. 

Năm là, gắn hoạt động Cuộc thi với công tác thi đua khen thưởng và tôn vinh. Với các tác giả đạt giải, ngoài khen thưởng thành tích tại cấp tỉnh, các địa phương đặc biệt là các Trường học xem xét có các hình thức khen thưởng phù hợp tại đơn vị để biểu dương, khích lệ tinh thần say mê nghiên cứu khoa học, khơi dậy tiềm năng và tư duy sáng tạo của các em; Tiếp tục xem xét tạo điều kiện cho các em thanh thiếu niên, nhi đồng tham gia Cuộc thi cấp quốc gia, giới thiệu quảng bá mô hình, sản phẩm đạt giải thông qua các Hội nghị, hội thảo, tập huấn… Đồng thời, khen thưởng các đơn vị, tập thể đã có thành tích xuất sắc trong công tác tuyên truyền, vận động, tham gia, nhất là những đơn vị có số lượng thí sinh dự thi nhiều và có giải thưởng tốt tại Cuộc thi.

Sáu là, các ngành, các cấp cần tiếp tục đảm bảo nguồn kinh phí cho tổ chức Cuộc thi, để từ đó Ban Tổ chức Cuộc thi cấp tỉnh và các địa phương chủ động trong duy trì hoạt động sáng tạo cho thanh thiếu niên, nhi đồng theo đúng mục đích đã đề ra. Đồng thời, tăng cường công tác vận động, xã hội hóa để tạo thêm nguồn kinh phí hỗ trợ giải thưởng và hỗ trợ một phần chi phí cho các tác giả có tham gia nhưng không đạt giải./.

                                                                                                                                            Tác giả bài viết: Hồ Văn Khang